شناخت و راهکار های مبارزه با آفت عروسک خربزه

عروسک خربزه که بعضی از زارعین آنرا با کفشدوزک خربزه اشتباه می کنند در ایران اولین بار در سال ۱۳۱۷ توسط افشار شرح داده شده است. این حشره سوسک قرمز رنگ درازی است که از اوائل بهار در مزارع خربزه و هندوانه ظاهر شده و تا آخر فصل تابستان در مزرعه حضور دارد.

عروسک خربزه ، آفتی است، که به برگ گیاهان از جمله، خربزه، خیار، هندوانه، کدو، طالبی و ارزن خسارت می زند. یک آفت جدی برای گیاهان که در جنوب اروپا، آسیا، استرالیا و آفریقا گسترده است.

عروسک خربزه کدو تنبل (Cucurbita maxima) را نسبت به سایر محصولات ترجیح می دهد، اما از کدو (Cucurbita pepo)، خربزه (Cucumis melo)، خیار (Cucurbita sativus)، هندوانه (Citrullus lanatus) و کدو اسفنجی (Luffacae) نیز تغذیه می کند.

مشخصات عروسک خربزه

حشره بالغ: حشره بالغ ۵ تا ۸ میلی متر (۰٫۲ تا ۰٫۳ اینچ) طول و حدود ۳٫۵ میلی متر (۰٫۱۴ اینچ) عرض دارد. رنگ الیترا از نارنجی تا قهوه ای متوسط ​​متغیر است، و شکم سیاه و سفید با موهای سفید نرم است. پیش قفسه سینه بزرگ، ذوزنقه ای شکل و در سطح پشتی دارای شیاری است، که این شیار مهمترین صفت افتراقی این گونه به شمار می رود.

حشرات بالغ پس از ظاهر شدن، از گیاه میزبان بالا می روند، و شروع به تغذیه می کنند. ماده ها در عرض یک هفته یا بیشتر شروع به تخم گذاری می کنند. این حشره بین یک تا پنج نسل بسته به شرایط دمایی منطقه دارد.

تخم: ماده ها پس از جفت گیری تخم ها را در دسته های هشت تا ۷۰۰ عددی در پای بوته میزبان و نزدیک طوقه داخل خاک می گذارند. تخم ها نارنجی و بیضی شکل هستند، و لاروها در عرض یک تا دو هفته از تخم خارج می شوند.

تخم حشره بیضوی، زرد رنگ و طول آن ۰/۶ میلیمتر می باشد. لارو استوانه ای شکل، دراز و به رنگ زرد لیموئی است. در حالت کامل طول آن به ۱۵ میلیمتر و عرض ۱/۵ میلیمتر می رسد. پشت سر لارو سیاه و زیر آن زرد رنگ است. بند نهم شکمی لارو سخت شده و زیر آن حاشیه مقعد به صورت پستانکی بیرون زده است و بکمک همین زائده است ک لارو خود را به اشیاء محکم نگه می دارد و در واقع زائده مزبور حکم پای کمکی را برای لارو دارد

لارو: لاروها در خاک یافت می شوند، باریک و به رنگ زرد مایل به کرم، با سر قهوه ای کم رنگ هستند. لاروها در طول رشد چهار بار پوست اندازی می کنند، و در اتاقک های خاکی درست زیر سطح خاک تبدیل به شفیره می شوند. این آفت زمستان را به صورت حشره کامل در زیر برگ های ریخته شده، گیاهان میزبان، شکاف درختان یا زمین و لابلای علف های هرز به خصوص گرامینه های وحشی به سر میبرد.

علائم خسارت عروسک خربزه

لارو عروسک خربزه

لاروها پس از خروج از تخم در ابتدا از بقایای برگ، ریشه و قسمت هایی از گیاه میزبان که در تماس با خاک هست، مانند سطح زیرین میوه ها تغذیه می کنند. تغذیه توسط لارو باعث پوسیدگی و پژمرده شدن ریشه و ساقه می شود. و بوته ها را خشک می کنند.

در یونان، پاولاکوس بیان داشت، که حمله لارو عروسک خربزه به ریشه و ساقه خربزه منجر به ورود قارچ و پوسیدگی و پژمرده شدن گیاه می شود. لاروها علاوه بر خسارت ریشه، پوست میوه های جوان را می جوند، که روی بازارپسندی میوه تأثیر می‌گذارد، و اجازه ورود میکروارگانیسم‌هایی را می‌دهد که باعث پوسیدگی میوه می‌شوند.

حشره کامل عروسک خربزه

تغذیه حشرات بالغ از بوته های کوچک باعث از بین رفتن کامل آنها می شود. در گیاهان مسن تر برگ ها سوراخ شده یا کاملاً جدا شده اند، این حشره به  قسمت های گل، از جمله بساک، نیش می زند. تغذیه از گل‌ها باعث کاهش میوه‌ ها می‌شود، و آسیب به سطح میوه‌های جوان در اثر تغذیه سوسک‌ها ممکن است باعث پژمرده شدن و ریزش آن‌ها شود.

با این حال، تغذیه حشرات بالغ از برگ‌های گیاهان خانواده کوکوربیتاسه، جدی‌ترین علت تلفات است. عادت حشرات بالغ به جمع شدن در حین تغذیه منجر به این می‌شود که برگ‌ها کاملاً اسکلت ‌شوند. سوسک ها در ماه فروردین و اردیبهشت بیشترین خسارت را دارند.

فصل زمستان:

عروسک خربزه زمستان را به صورت حشره کامل و بحالت دیا پوز زیر برگهای ریخته، علفهای هرز، در زیر شکاف درختان یا زیر کلوخه ها و پناهگاههای دیگر بسر می برد. در اوائل فروردین ماه سوسکها شروع به فعالیت نموده و در ساعات گرم روز پرواز نموده و اگر گیاهان جالیزی هنوز در منطقه وجود نداشته باشند از برگ سایر گیاهان تغذیه می کنند و به محض بیرون آمدن بوته های خربزه، هندوانه و طالبی به برگهای این گیاهان حمله می کنند.

جفتگیری:

از اواخر فروردین ماه حشرات نر و ماده جفتگیری نموده و هر حشره ماده ۱۶-۷۰۰ عدد و بطور متوسط ۳۰۰ عدد تخم می گذارد که بتدریج بطور انفرادی و یا در دسته های کوچک در پای بوته میزبان و نزدیک طوقه داخل خاک قرار میدهد.تخمها در حرارت مناسب پس از ۹-۱۴ روز تفریخ می شوند.

مطالعات پاولاکوس (Pavlakos):

پاولاکوس (Pavlakos) با پرورش سنین مختلف لاروی روی تکه های خربزه مشاهده نمود که لاروها ابتدا دو یا سه روز در سطح تغذیه نموده و بعدا به داخل نسوج نفوذ می نمایند. طبق مطالعه همین کارشناس رو عروسک خربزه قبل از آنکه وارد مرحله شفیرگی شود سه بار جلد عوض می نماید و مدت لاروی نیز ۲۹ روز طول می کشد.

لاروها قبل از آنکه تبدیل به شفیره شوند ریشه را ترک کرده و در خاک در داخل لانه هائی شفیره میگردند. مدت شفیرگی ۸-۱۰ روز به طول می انجامد. در مورد تعداد نسل عروسک خربزه در نشریات خارجی و ایرانی تناقض دارد.

دواچی (۱۳۲۸) برای این آفت یک نسل و در شرائط مساعد دو نسل ذکر می کند و زاهدی (۱۳۴۶) نیز تعداد نسل آفت را در یونان یک نسل و در شرایط مختلف اسرائیل ۲-۴ نسل می نویسد.

لازمست در ایران تحقیقات بیشتری به خصوص در زمینه تعیین تعداد نسل آفت در نواحی مختلف آلوده به آفت صورت گیرد.

مبارزه با آفت عروسک خربزه

در اسرائیل، ملامد (۱۹۶۰) اظهار داشت، که کنترل جمعیت آفت عروسک خربزه تا حدی تحت تأثیر تغییرات در روش های زراعی است.

کنترل زراعی عروسک خربزه

زیاد کردن فاصله دو آبیاری: رطوبت نقش مهمی در رشد جنینی تخم‌ها دارد، لذا هر چه شرایط محیطی خشک‌تر باشد، باعث تاخیر در رشد جنینی تخم‌ها می شود، و در نتیجه درصد تلفات تخم‌ها افزایش می یابد.

آبیاری به روش جوی و پشته ای: بهترین روش است زیرا، رطوبت کمتری به تخم‌ها می رسد، و تخم‌ها تفریخ نمی‌شوند. خسارت آفت در مزارعی که به روش کرتی و بارانی آبیاری می شوند، به خاطر فراهم بودن رطوبت بیشتر است.

کنترل بیولوژیک عروسک خربزه

آزمایش‌های آزمایشگاهی در هند نشان داد، که کشت‌های باکتریSerratia marcescens درصد بالایی از حشرات بالغ عروسک خربزه را هنگامی که بدن آنها آغشته به باکتری می‌شد، از بین می‌برد. با این حال، این باکتری گاهی اوقات یک پاتوژن انسانی است، و نمی توان استفاده از آن را در محصولات غذایی در نظر گرفت.

قارچ Fusarium moniliforme subglutinans تمام حشرات بالغ آلوده را به طور متوسط ​​در ۴ روز از بین می برد. همچنین حشره عروسک خربزه بسیار مستعد ابتلا به عفونت توسط نماتد Steinernema feltiae  است.

چاندراوادانا و پال یک گلیکوزید تری ترپنوئیدی را از کدوی تلخ به نامMomordica charantia جدا کردند، که گیاه در برابر حمله عروسک خربزه مصون می کند، و دریافتند که برگ های کدو تنبل هنگام آغشته شدن به این ترکیب از حمله آفت محافظت می شود. متاسفانه هیچ تلاشی در مقیاس میدانی برای کنترل بیولوژیکی علیه عروسک خربزه وجود ندارد.

کنترل شیمیایی عروسک خربزه

برای کنترل حشرات بالغ بعد از ظهور آنها از مرحله زمستانگذانی و قبل از تخم‌ریزی این حشره در بهار می‌توان علیه آنها سمپاشی کرد. از سموم کشاورزی نظیر مالاتیون، افوریا، تیاکلوپراید، استرایک، پرمترین، تیاکلوپراید، لامبدا سای هالوترین و … می توان علیه این حشره استفاده کرد. استفاده از سموم گرانولی حشره کش مانند دورسبان، فیپرونیل، دیازینون و … به نسبت ۱۵ کیلوگرم در هکتار علیه لاروهای آفت مؤثر است.