در مقاله ها
اصول کاشت نهال و بهترین زمان کاشت آن
کاشت نهال، از اولین و مهمترین اقداماتی است که در فرایند ایجاد و توسعه باغ‌ها انجام میشود. از آنجایی که به کاشت نهال به دیده اقتصادی و سرمایه گذاری نگاه میشود همواره باید برای کاشت نهال نکات اصولی کاشت را دانست و همچنین در انتخاب نوع نهال چه از لحاظ ظاهری و جه از لحاظ ژنتیکی دقت لازم را داشته باشیم.
برای داشتن درختانی مقاوم و سالم و درنتیجه باغی پربازده، باید نکاتی را رعایت کنیم؛ اما این نکات و اصول در نهال‌های میوه اثر خود را بیشتر نشان می‌دهد؛ چراکه آن‌ها برای ثمردهی کاشته می‌شوند و کیفیت و میزان میوه حاصله مستقیماً جنبه اقتصادی دارد.
انتخاب نهال سالم و صحیح
باغدار در انتخاب نهال باید دقت لازم را داشته باشد زیرا اولین و اساسی ترین قدم برای کاشت نهال انتخاب یک نهال مناسب است زیرا تا یک نهال ویژگی‌های لازم و مطلوب از نظر ظاهری و ژنتیکی نداشته باشد هر چقدر که به درستی از آن مراقبت شود به درختی پرباری تبدیل نخواهد شد برای این منظور برای انتخاب نهال مناسب می‌بایست به نکات زیر توجه کرد.
انتخاب نهال از رکن‌های اساسی احداث باغ مرغوب است. اینکه چه نهالی انتخاب کنیم، به آب‌وهوای منطقه، نوع خاک، میزان فضای در دسترس و تجربه دیگر باغداران بستگی دارد.
از آنجاکه زمان باردهی درختان چندین سال طول می‌کشد، باید نهال‌های انتخابی شناسنامه‌دار، بدون آفت و مطمئن باشد و از مکان‌های با حسن شهرت تهیه شوند تا زمان و سرمایه شما به هدر نرود. برخی از ویژگی‌های نهال مرغوب عبارت‌اند از:
- یک یا دو ساله بودن
- مشخص بودن پایه و پیوندک (در نهال‌های پیوندی)
- داشتن یک ساقه عمودی و یک تنه و تک شاخه بودن
- قرار نگرفتن محل پیوند زیر ۱۵ سانتی‌متر از سطح زمین
- جوانه‌های روی نهال، ریشه، تنه، شاخه و زخم محل پیوند کاملاً سالم و عاری از هرگونه آلودگی هستند.
۱٫سازگاری نهال با اقلیم منطقه
مهمترین نکته برای انتخاب یک نهال، سازگاری و میزان تطابق آن با شرایط اقلیمی منطقه است بدین معنی که نهال باید به عواملی همچون ارتفاع منطقه از سطح دریا، میزان برودت هوا در سردترین روز سال، میزان گرمای هوا در گرمترین روز سال، میزان تابش خورشید در طی روز، میزان رطوبت نسبی منطقه، میزان بارش‌های منطقه در طی سال و غیره سازگاری و مقاومت داشته باشد.
۲٫سلامت نهال
یکی از معیارهای مهم برای انتخاب یک نهال، سالم بودن و به دور از هر گونه آفات و بیماری بودن آن است برای این منظور باید نهال از لحاظ ظاهری کاملا چک کرد بدین معنی که:
- نهال باید دارای تنه و طوقه‌ایی سالم، بدون شانکر و خوردگی ناشی از آفات باشد.
- نهال در صورتی که دارای برگ باشد باید برگ‌های آن را به دقت وارسی کرد تا هیچ گونه علائمی همچون زردی، سوختگی، خوردگی و غیره نداشته باشد.
- ریشه‌های نهال نباید علائمی همچون لهیدگی، سیاه شدگی، خشکیدگی و پوسیدگی داشته باشند.
- چنانچه نهال‌های پیوندی را برای کاشت انتخاب می‌کنید باید محل پیوند در حدود ۱۵ سانتی متر از سطح خاک فاصله داشته باشد و زیاد برآمدگی و برجسته نباشد همچنین دارای قامتی صاف و استوار باشد.
۳٫انتخاب نوع نهال
نهال‌ها به صورت بذری، رویشی، پیوندی، کشت بافتی، هیبریدی واصلاح شده تکثیر می‌شوند که باید در هنگام انتخاب نهال این موضوع را مد نظر قرار داد زیرا هر کدام دارای ویژگی‌های خاصی هستند که با توجه به هدف کاشت می‌توان نوع نهال مناسب را انتخاب کرد اما به طور کلی نهال‌های میوه پیوندی و اصلاح شده نهال‌هایی پربارتر، کوتاه قامت‌تر و سازگارتر هستند و از عملکرد بالاتری برخوردار هستند.
سن نهال نیز یکی از موارد مهم در زمان انتخاب آن است و سن دو سالگی بهترین سن برای کاشت نهال به شمار می‌آید زیرا در این سن نهال به حد کافی رشد کرده و به راحتی می‌تواند خود را با شرایط محیطی سازگار کند.
به طور کلی خریدداران نهال باید در هنگام انتخاب نهال باید با یک کارشناس فروش نهال در یک نهالستان معتبر ( یعنی فعال زیر نظر سازمان جهاد کشاورزی) مشورت کنند تا به درستی بتوانند نهال مناسب را انتخاب کنند.
۴٫خاک مناسب
چنانچه قصد احداث باغ دارید حتما قبل از کاشت، خاک باغ را مورد آزمایش قرار دهید تا بر اساس نتایج بدست آمده از این آزمایش بتوانید از عناصر غذایی موجود در خاک مطلع شوید و در صورت کمبود یا بیش بود هر عنصری در خاک اقدامات لازم جهت اصلاح آن را به کار گیرید اما اگر می‌خواهید یک نهال را در حیاط خانه خود بکارید می‌توانید نهال را قبل از کاشت با کمی کود حیوانی پوسیده شده یا کود شیمیایی مناسب تقویت کنید.
به طور کلی خاک مناسب برای کاشت نهال باید دارای بافتی لومی، فاقد شوری، فاقد آهک، فاقد گچ، دارای زهکش مناسب، بدون سله و حاصلخیز باشد تا ریشه‌های نهال بتوانند به خوبی در خاک مستقر و رشد کنند و ریشه‌های فرعی و سطحی زیادی تولید کنند.
بهترین زمان کاشت نهال
نهال را باید در زمان خواب زمستانی گیاه تهیه کرد؛ اما تعیین بهترین زمان کاشت نهال به نوع درخت و آب‌وهوای منطقه بستگی دارد. به‌طورکلی زمان کاشت نهال از پاییز تا اوایل بهار بوده، اما بهترین زمان برای کاشت اواخر پاییز است؛ چراکه نهالی که پاییز کاشته شود، به نسبت به نهال بعد از فصل یخبندان، ازنظر رشد جلوتر خواهد بود. در مناطق سردسیری که زمستان‌های سردتری دارند، کاشت نهال باید بعد از گذر از فصل سرما و اواخر زمستان صورت بگیرد.
فاصله مناسب بین نهال‌ها
فاصله مناسب بین نهال‌ها، روی ثمردهی و کیفیت میوه‌های درختان اثر زیادی دارد و باید این فاصله طوری باشد که نور خورشید به همه‌‌ی قسمت‌های درخت برسد. ازآنجاکه درختان میوه ازنظر عرض و ارتفاع با هم تفاوت دارند، با توجه به عواملی مانند پایه و رقم نهال، قطر سایه‌انداز درخت بالغ، فضای حرکت ماشین‌آلات و سیستم تربیتی و نوع هرس، می‌توان میزان فاصله بین نهال‌ها را مشخص کرد و در ادامه با در نظر گرفتن مساحت زمین، تعداد نهال‌های لازم برای خرید و کاشت را به دست آورد.
سیستم کاشت
علاوه بر اهمیت نوردهی کامل به گیاهان، مسائلی مانند به جریان درآمدن هوا و خروج هوای سرد از باغ نیز روی سیستم کاشت اثرگذار هستند. با توجه به نوع منطقه و تابش نور خورشید باید درختان را به‌صورت ردیفی کاشت. در بیشتر مناطق ایران، جهت این ردیف‌ها شرقی – غربی است. برخی از انواع روش‌های کاشت نهال شامل مربعی، مستطیلی، اریب، متناوب، دو و سه ردیفی، ۶ وجهی و کاشت روی خطوط تراز هستند که هرکدام مزایا و معایب خود را دارند و با توجه به آب‌وهوا و نوع و شیب زمین انتخاب می‌شوند.
عمق چاله برای کاشت نهال
بعد از آن که محل و سیستم کاشت نهال درختان مشخص شد، باید چاله‌ای برای کاشت آن‌ها ایجاد کرد. زمان کندن چاله به زمان کاشت درخت بستگی دارد. اگر درختی باید در اواخر پاییز کاشته شود، چاله را نیز همان انتهای پاییز حفر می‌کنند. اگر زمان کاشتن نهال اواخر زمستان یا اوایل بهار است، می‌توان چاله را در همین اوقات ایجاد کرد اما گزینه بهتر، در پاییز است؛ چراکه از بارندگی زمستانی بهره‌مند خواهند شد.
عمق چاله به نوع نهال، اندازه ریشه آن و نوع خاک بستگی دارد، اما معمولاً حدود ۷۰ سانتی‌متر الی ۱ متر است. توجه کنید که خاک سطحی (حدود ۳۰ سانت اولیه) و خاک تحت‌الارض (خاک‌های بعد از ۳۰ سانتی‌متر اولیه) را هنگام ایجاد چاله از هم تفکیک کنید و پای نهال، خاک سطحی را بریزید و خاک زیرین و نامرغوب را یا با کودهای مناسب مخلوط کرده و پای درخت بریزید و یا در سطح باغ پخش کنید.
مراقبت‌های ریشه
ابتدا توجه داشته باشید که هر چه فاصله بین زمان خریداری کردن نهال و کاشت آن را کمتر کنید، بهتر خواهد بود. در حمل و نقل نهال‌ها نیز باید دقت کرد تا هیچ‌گونه آسیبی به آن‌ها نرسد. البته ممکن است ریشه‌ها کمی صدمه ببینند، یا در کل ناصاف و بدشکل باشند؛ آن‌ها هرس کنید تا احتمال آفت و بیماری کمتر شود و به رشد ریشه‌های فرعی نیز کمک کند.
همچنین می‌توان برای محافظت از ریشه عمل پرالیناژ نیز انجام داد: یعنی ریشه را با مخلوطی از خاک رس، کود تازه، قارچکش و خاکستر آغشته کرد. این کار علاوه بر ضدعفونی و مسدود کردن منافذ قطع‌شده، مواد غذایی در اختیار ریشه قرار می‌دهد. چنانچه علائمی نظیر خشکیدگی، سیاه شدگی، لهیدگی، بدشکلی، آفت زدگی و زخم در بین ریشه‌های فرعی و اصلی نهال مشاهده کرد می‌توان به کمک قیچی باغبانی این ریشه‌ها را هرس کرد.بعد از هرس ریشه‌ها نوبت ضدعفونی آن‌ها فرا می‌رسد برای این منظور می‌توان ریشه‌ها را به کمک محلول پرالیناژ ضدعفونی کرد که برای تهیه این محلول می‌بایست موادی نظیر ۱۰ لیتر آب+۱ کیلوگرم خاک رس+۱ کیلو گرم کود حیوانی پوسیده و الک شده+ ۳۰۰ گرم قارچکش مانند ایپرودیون یا تیوفانات متیل + ۲۰۰ گرم قارچ مایکوریز+۱۰ گرم کود فسفر دار با همدیگر ترکیب کرد.
از مزایای محلول پرالیناژ می‌توان به تقویت ریشه، حفاظت فیزیکی ریشه، تحریک رشد ریشه، افزایش مقاومت ریشه و جلوگیری از خشک شدن آن اشاره کرد.
نحوه کاشت صحیح نهال
حال که نهال و چاله هر دو آماده هستند، زمان کاشت فرا رسیده است. برای انجام این کار، به چند نکته توجه کنید:
نهال را کاملاً مستقیم و عمود در خاک قرار دهید و توجه کنید که کج نباشد. محل پیوند ریشه باید ۱۰ الی ۱۵ سانتی‌متر بالاتر از خاک باشد. همچنین می‌توان از قیم برای نگه‌داری نهال‌ها، مخصوصاً نهال‌های بسیار نازک استفاده کرد تا از آن‌ها در برابر باد محافظت کند.
کود شیمیایی درون چاله نیز نباید با ریشه نهال مستقیم در تماس باشد؛ چراکه نهال‌های کوچک، حساس و آسیب‌پذیر بوده و ممکن است از بین بروند.
پس از کاشت
بعد از کاشت، خاک‌های اطراف را با بیل یا پا محکم بکوبید تا محفظه‌های هوا اطراف ریشه باقی نمانند و میزان نشست خاک که در اثر آبیاری به وجود خواهد آمد، کم شود.
بلافاصله پس از کاشت نهال، باید آن را به‌طور کامل آبیاری کرد تا رطوبت ریشه تأمین شده و مواد مغذی به آن برسد و درخت به‌اصطلاح بگیرد. همچنین بهتر است برای دور کردن حیوانات دور نهال‌ها حفاظ قرار دهید.
جمع بندی
نهال‌های جوان بسیار ظریف و حساس هستند و برای این که نهال‌ها در معرض عوامل نامساعد محیطی از بین نروند می‌بایست به شکل صحیح و اصولی و در زمان مناسب کاشته شوند تا سریع‌تر بتوانند در خاک مستقر شوند و شروع به رشد رویشی و تولید شاخ و برگ کند و به درختان بالغ و تنومند تبدیل شوند و در کوتاه‌ترین زمان ممکن به سن بلوغ برسند و شروع به میوه دهی کند.
به یاد داشته باشید هر گونه خطا در زمان کاشت نهال می‌تواند سبب ضعف و خشکیدگی آن شود که این امر می‌تواند خسارت سنگینی به باغدار وارد کند.
دیدگاه ها
ارسال دیدگاه