در مقاله ها
دلایل خشکی سرشاخه‌ها و زوال مرکبات و راهکار آن
دلایل خشکی سرشاخه‌ها و زوال مرکبات
نارنج حساس به تنش مانداب و مانداب است اما حدود ۹۰ درصد از درختان مرکبات شرق مازندران دارای پایه ی نارنج می‌باشند.
وجود بیماری ویروسی تریستزا که یک تنش زنده ی عمده برای مرکبات مناطق شمالی است و برهمکنش آن با تنش های غیرزنده محیطی مانند مانداب و غرقاب خاک منطقه ریشه، که هر دو از عوامل محدود کننده انتقال کربوهیدات ها از اندام هوایی به ریشه می‌باشند، نقش اساسی در خشکیدگی سرشاخه‌ها و زوال مرکبات این منطقه دارند.
وجود بیماری گرینینگ و جاروک جادوگر لیموترش (تنش های زنده )، تنش گرما و تنش آبی (تنش های غیرزنده) بیشترین نقش را در خشکیدگی سرشاخه‌ها و زوال مرکبات مناطق جنوبی کشور دارند.
بارندگی‌های مداوم اواخر فصل زمستان و اوایل بهار منجر به کاهش شدید هدایت هیدرولیکی ریشه‌ها، تخلیه شدید کربوهیدرات‌های ریشه، تخلیه برخی عناصر غذایی از جمله کلسیم، منیزیم و نیتروژن و همچنین تجمع بیش از حد آهن و منگنز (که منجر به سمیت آهن در بافت ریشه می‌شود) در ریشه ها می‌گردد که می‌تواند یکی از دلایل اصلی زوال مرکبات در مناطق شمالی باشد.
تنش مانداب موجب از بین رفتن بیشتر ریشه‌های فیبری درختان مرکبات می‌شود و با توجه به این که تنش مانداب و غرقاب در مازندران به طور عمده در فصل زمستان و اوایل بهار اتفاق می‌افتد، مرگ این ریشه‌های فیبری سبب کاهش شدید پتانسیل ریشه برای جذب آب و مواد معدنی خواهد شد و با شروع رشد اندام هوایی و گلدهی، سیستم ریشه صدمه دیده توانایی جذب و انتقال آب، مواد معدنی و تولید مواد هورمونی لازم را نداشته و موجب خشکیدگی شدید سر شاخه‌ها و در مواردی زوال درختان خواهد شد.
مانداب طولانی مدت منطقه ریشه موجب به هم ریختن سیستم آوندهای چوبی ریشه شده و با شروع فعالیت درختان در اوایل بهار توانایی هدایت آب و مواد معدنی لازم به اندام هوایی را نداشته و منجر به زردی و ریزش برگ و گل‌ها، خشکیدگی سرشاخه‌ها و زوال درختان خواهد شد.
تنش مانداب و غرقاب موجب افزایش تشکیل رادیکال های آزاد در اندام هوایی و برگ‌ها شده و زوال درختان را تشدید می‌کند و صدمه بعد از رفع تنش غرقاب بسیار بیشتر از زمان تنش می‌باشد. بنابراین علائم خشکیدگی سرشاخه‌ها و زوال درختان مرکبات بعد از رفع تنش بیشتر آشکار می‌شود.
مدیریت نامناسب تغذیه باغ‌ها در طول فصل رشد به ویژه، بعد از برداشت میوه در سال پرمحصول و تاخیر در برداشت میوه موجب تخلیه کربوهیدرات ها و عناصر غذایی ریشه‌ها شده و سپس بارندگی زیاد و مانداب شدن خاک منطقه ریشه به دنبال آن می‌تواند موجب تشدید این تخلیه و خشکیدگی سرشاخه‌ها و در مواردی نیز زوال مرکبات شود.
تنش آبی به ویژه بعد از برداشت میوه در فصل پاییز (به ویژه در سال‌های با بارندگی کم در این فصل) که اکثر باغداران می پندارند عملیات باغبانی با شروع فصل پاییز و برداشت میوه به اتمام رسیده است، موجب صدمه به ریشه‌های فیبری شده و در خشکیدگی سر شاخه‌ها در بهار سال بعد می‌تواند موثر باشد.
مصرف زیاد کودهای محلول مانند اوره، سولفات آمونیم، کلرید پتاسیم، سولفات منیزیم و اسید بوریک در منطقه ریشه (کود پایه) به صورت چالکود همراه با کودهای حیوانی و آلی دیگر با شوری زیاد، می تواند موجب افزایش شوری منطقه ریشه درختان شود و اگر این افزایش شوری منطقه ریشه با افزایش دمای محیط و افزایش فعالیت درختان همراه باشد، ریزش برگ، خشکیدگی سرشاخه‌ها و علائم زوال درختان متناسب با شدت تنش شوری اتفاق خواهد افتاد.
برخی راه کارهای کاهش خشکیدگی سرشاخه‌ها و زوال مرکبات
۱- استفاده از پایه‌های متحمل و نیمه متحمل به مانداب مانند سوینگل سیتروملو، کاریزوسیترنج و ترویرسیترنج در مناطق شمال کشور و استفاده از پایه‌های متحمل به تنش خشکی، تنش شوری در مناطق جنوبی کشور.
۲- عدم استفاده از پایه‌های حساس به مانداب و غرقاب (مانند نارنج) در مناطقی با بافت خاک سنگین و احتمال مانداب سطحی و نوسان آب زیر زمینی (در مناطق شمال کشور).
۳- کاشت به صورت سیستم جوی و پشته ای در اراضی دشت با بافت سنگین، زمین های شالیزاری(که به باغ تبدیل می‌شوند و همچنین زمین‌های که قبلا شالیزار بوده اند) و اراضی در معرض مانداب موقت.
۴- تعدیل بافت خاک منطقه ریشه در خاک‌های بافت سنگین با مصرف کودهای آلی یا حیوانی پوسیده و ماسه به نسبت مناسب و در صورت امکان غنی سازی خاک منطقه ریشه.
۵- حذف یا شکستن لایه فشرده خاک منطقه ریشه در شروع احداث باغ و همچنین در باغ های احداث شده ( که معمولا در فاصله ۴۰ الی ۵۰ سانتی‌متری از سطح خاک وجود دارد). این لایه موجب کاهش تهویه منطقه ریشه، کاهش نفوذ آب، کاهش راندمان جذب آب و عناصر غذایی شده و زوال درختان مرکبات را تشدید می‌کند.
۶- ایجاد زهکشی مناسب در باغ‌های احداث شده جهت خروج سریع آب‌های سطحی و جلوگیری از تجمع آب در منطقه ریشه.
۷- مصرف کودهای آلی در باغ‌هایی با بافت سنگین جهت بهبود وضعیت فیزیکی خاک.
۸- مدیریت مناسب تغذیه در طول فصل رشد متناسب با فنولوژی رشد و عملکرد درختان مرکبات با تاکید بر کوددهی بعد از برداشت میوه.
۹- مدیریت مناسب آبیاری در طول فصل رشد و بعد از برداشت میوه و ممانعت از تنش خشکی، تنش مانداب در منطقه ریشه و همچنین کاهش خسارت تنش گرمایی و خشکی با محلول‌پاشی کائولین با غلظت ۲ تا ۳ درصد در فصل گرما یا محلول‌پاشی سیلیکات پتاسیم با غلظت ۳ در هزار با بروز گرمای زیاد، تشعشع زیاد نور، خشکی و شوری در محیط.
۱۰- محلول‌پاشی کودهای نیتروژنی و پتاسیمی مناسب در فاز دوم رشد میوه، جهت بهبود تغذیه درختان و ساخت مواد فتوسنتزی و تسریع در انتقال مواد فتوسنتزی به منطقه ریشه و بهبود توانایی درختان در مقابل تنش مانداب، سرما و غیره.
۱۱- محلول‌پاشی کودهای فسفیت پتاسیم یا دی پتاسیم فسفات پس از برداشت میوه جهت افزایش سیستم دفاعی ریشه درختان مرکبات به ویژه در مناطقی که احتمال مانداب سطحی وجود دارد.
۱۲- محلول‌پاشی درختان با سولفات روی یا کلات‌های روی و سولفات منیزیم در پاییز جهت افزایش توانایی درخت در برابر تنش‌ها.
۱۳- احتیاط در عملیات زراعی برای ممانعت از حذف زیاد ریشه‌ها.
دیدگاه ها
ارسال دیدگاه