مگس سفید و بهترین راه مبارزه با آن

مگس های سفید حشراتی نرم تن و بالدار هستند که ارتباط مستقیمی با شته ها و شپشک های آردی دارند. این مگس ها با نام علمی  Aleyrodidaeشناخته میشوند. این حشره‌ی ریز که درفارسی سفید بالک یا عسلک نیز نامیده می‌شود که در اکثر نقاط کشور بخصوص درگلخانه‌ها انتشار دارد .سفید بالک از جمله آفات عام و عمده محصولات گلخانه ای مانند: رومی، بادرنگ، لوبیا، کرم، مرچ، کدو و بعضی از انواع گیاهان زینتی مانند: بعضی ازگیاهان بهاری است. در این مقاله ،که توسط کارشناسان سایت نارنج اسپادانا تهیه و منتشر شده است، تلاش می شود معرفی کاملی در مورد آفت مگس سفید و شیوه های درمان و مبارزه با آن ارائه شود.

آفت مگس سفید چیست؟

آفت مگس سفید با نام عسلک از جلمه حشرات و آفات نرم تن و بالدار هستند.  اندازه آن ها در حدود ۳ سانتیمتر است و از نظر ظاهری تا حدودی مثلثی شکل می باشند و غالباً در قسمت های زیرین برگ ها دیده می شوند. آن ها در طول روز فعالیت می کنند، بنابراین از بین بردن آن ها آسان تر از آفت های شبانه است و تولید مثل بیشتری در تابستان نسبت به زمستان دارند. این حشرات همانند شته‌ها تولید مقادیر زیادی عسلک می‌کنند که این عسلک در گیاهان باعث جذب گرد و خاک و مخصوصاً رشد قارچ‌های گند روی می‌گردد. این عامل سبب کاهش مشتری محصولات گیاهان زینتی و گیاهان گلخانه‌ای در بازار می‌شود. سفیدبالک‌ها همانند شته‌ها از توانایی بسیار بالایی در تولید مثل برخوردارند و جمعیت خود را در مدت زمان کوتاهی بسیار افزایش می‌دهند.

چرخه‌ زندگی مگس سفید

آفت مگس سفید به صورت شفیره‌ای شروع می‌شود که از مواد گیاهی تغذیه می‌کند. این آفات در فصول سرد در نزدیکی گیاه میزبان خود زمستان گذرانی می‌کنند. سپس ماده‌های بالغ جفت‌گیری می‌کنند و در فصل بهار تخم‌گذاری می‌کنند. از ۲۰۰ تا ۴۰۰ تخم روی برگ‌های یک گیاه میزبان، گذاشته می‌شود. آنها به صورت مارپیچی روی برگ‌های بالایی رسوب می‌کنند. پس از ۱ تا ۲ هفته، تخم‌ها باز شده و شفیره‌ها بیرون می‌آیند. این شفیره‌ها «خزنده» نامیده می‌شوند و از تخم حرکت کرده، خود را صاف می‌کنند تا از برگ‌ها تغذیه کنند. این شفیره‌ها چند بار پوست‌اندازی می‌کنند و حرکتی نمی‌کنند. شفیره‌ها شکل می‌گیرند و بالغین جوان بعد از یک هفته پدیدار می‌شوند. مگس سفید بسته به درجه حرارت، تنها در ۲۵ روز می‌تواند از تخم به مگس بالغ برسد.

دلایل هجوم و گسترش مگس سفید

شرایط آب و هوایی به ویژه افزایش طول دوره گرما در تابستان باعث افزایش جمعیت سفید بالک ها میشود. اما دلیل مهم‌تر تغییرات اکو سیستم است؛ یعنی به دلیل استفاده بی‌رویه از سموم شیمیایی بی‌کیفیت در مزارع اطراف شهرهایی مثل تهران، حشرات شکارگر از جمله زنبورها (که مگس سفید را شکار می‌کنند) از بین می‌روند و در نتیجه این حشره سفید رنگ افزایش می‌یابد. در سالهای گذشته، شهرداری برای مقابله با مگس سفید در پارکها از نوارهای زرد رنگ دور درختان استفاده می نمود. زیرا مگس سفید علاقه زیادی به رنگ زرد دارد و جذب آن می شود و یا قسمتهای آسیب دیده درخت را ایزوله می کردند. ولی متاسفانه این روش ها در ریشه کنی مگس سفید تهران موثر نبوده است.

خسارات ناشی از مگس سفید

خسارت ناشی از مگس سفید یا سفید بالک ها از همان زمان پورگی شروع میشود بنابراین هم پوره ها و هم مگس های بالغ خسارت زا هستند. اولین روش خسارت استفاده این مگس ها از شیره ی پروده ی گیاه است. با افزایش جعیت این افت و تغذیه از شیره ی گیاه برگ‌ها حالت افتادگی و ضعف پیدا می‌کنند. در نهایت قدرت بوته، میزان باردهی و کیفیت میوه و رشد بشدت کاهش می‌یابد. راه دیگر خسارت این است که باعث ایجاد سوراخ‌هایی در لایه محافظتی گیاه می‌شوند. همچنین شیره پرورده ممکن است بیرون بیاید و محیط مناسبی برای رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها ایجاد کنند. بنابراین بوته‌ها را مستعد بیماری قارچی می‌کنند.

 علاوه بر موارد ذکر شده خسارت  دیگر سفید بالک یا همان مگس سفید بدین گونه است که این آفات با تولید عسلک میتوانند محیط مناسبی برای حضور باکتری ها و قارچ ها ایجاد کنند.

مهمترین راه خسارت سفید بالک ها انتقال ویروس است. در پرورش محصولاتی مانند گوجه فرنگی، خسارت زا ترین عامل ویروس‌هایی مانند ویروس سرجمک (TYLCV) است. تنها راه مطمئن برای مقابله با آن، استفاده از ارقام مقاوم و همچنین کنترل ناقل این ویروس یا همان سفید بالک ها هستند.

راه های مبارزه با مگس سفید چیست؟

برای اینکه بتوانید از شر مگس سفید راحت شوید چند راه حل پیش رو دارید. قاعدتا برای اینکه با خیال راحت محصول خود را برداشت کنید نیاز است تا بصورت علمی و مؤثر راه های درمان و مبارزه با آفت مگس سفید را بدانید. برای مبارزه با این آفت سه راه یا روش وجود دارد. اولین روش مبارزه زراعی، دومین روش مبارزه بیولوژیک و راه حل آخر کنترل شیمیایی است.  در ادامه راه های مبارزه با مگس سفید به صورت بیولوژیکی و شیمیایی را با هم مورد بررسی قرار می‌دهیم:

مبارزه زراعی

۱ـ کاشت نهال بدون آلودگی: باید مراقب بود نهال و نشاء قبل از انتقال به گلخانه به این آفت آلوده نشده باشند.

۲ـ کنترل علف هرز داخل گلخانه چون گیاهان مزبور میزبان واسط این آفت هستند.

۳ـ بررسی دقیق گلخانه قبل از کاشت مجدد به منظور از بین بردن گیاهان باقیمانده و پس از ضد عفونی اجازه ورود گیاه سالم داده شود.

مبارزه بیولوژیکی

مبارزه بیولوژیکی با مگس سفید معمولا از طریق سه حشره انجام می‌شود:

1. اولی کفشدوزک‌ها هستند که می توانند شته ها و مگس‌ها را بعنوان غذا بخورند. در طول دوره زندگی خود تا ۲۰ هزار عدد شته یا مگس (از هر نوعی و گونه ای) تغذیه کنند.
2. دومی زنبورهای انکارسیا فورموسا (Encarsia formosa) هستند که با تخم گذاری بر روی تخم های مگس، باعث از بین رفتن آن‌ها در زمان بیرون آمدن زنبور ها از تخم می‌شود.
3. سومی مگس‌های سنوزیا هستند. سنوزیا هم حشره بالغ و هم لارو آن را شکار می‌کند. حشره بالغ سنوزیا حشره بالغ هم مگس مینوز و هم سفید بالک‌ها را از بین می برند و لاروهای آن نیز لاروهای پشه‌های قارچ خوار ( یا سیاریدها ) موجود در خاک را از نابود می‌کنند.

نکته: مبارزه بیولوژیکی فقط در زمانی که جمعیت سفید بالک کم باشد می‌تواند جواب گو باشد.

مبارزه ی شیمیایی

برای کنترل مگس سفید بهترین شیوه این است که سه نوبت سمپاشی با فاصله دو تا سه روز یکبار صورت گیرد. در هر نوبت یک سم بالغ کش و یک سم پوره کش با هم استفاده شود. مثلا:

• پروتئوس با ابرون
• اویسکت با آپلاود
• استامی پراید با ادمیرال

البته می‌توان از سمومی که قادرند به صورت همزمان هم حشره بالغ و هم تخم و پوره را از بین ببرند استفاده کرد. مانند سم سیوانتو شرکت بایر و یا سم افوریا شرکت سینجنتا را می توان نام برد.

نکته مهم این است که در هر بار سم پاشی باید کل سطح برگ‌ها (مخصوصا زیر آنها) کاملا سمپاشی شود. (توصیه می‌کنیم از لانس سر کج استفاده کنید).

یکی از بهترین سم‌ها برای کنترل سفید بالک بالغ (نه لارو کش و تخم کش)، سوپر افسکت (thiocyclam hydrogen oxalate 50% wp) است که میزان مصرف آن ۵۰ تا ۱۰۰ گرم در ۱۰۰ لیتر آب می‌باشد.

این آفت به بسیاری از حشره کش ها مقاوم است. بنابراین مکمل‌های روغنی و صابونی می‌تواند در اثر بخشی سموم کمک کند زیرا این حشرات به حشره کش‌های صابونی مقاوم نیستند. غلظت یک درصد صابون حشره کش می‌تواند تا ۸۵ درصد پوره‌های حشرات را در گلخانه‌های خیار و گوجه از بین ببرد.

باید توجه داشته باشید که بهترین نوع صابون حشره کش صابون‌هایی هستند که اسیدهای چرب اشباع شده با ۱۰ کربن داشته باشند. محلول پاشی این صابون‌ها را در هنگام غروب یا صبح که رطوبت کافی محیط (۷۵ تا۸۰ درصد) وجود دارد انجام دهید.

یکی از صابون‌های حشره کش مناسب برای از بین بردن مگس سفید، پالیزین است که با غلظت ۲٫۵ در هزار استفاده می‌شود.

نکات تکمیلی کنترل مگس سفید

• استفاده از صابون‌های حشره کش که سمیت کمتری هم دارند و مبارزه بیولوژیکی یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از شیوع مگس سفید در گلخانه‌ها و مزارع است.
• در گلخانه‌ها باید سعی شود رطوبت نسبی محیط کافی باشد. زیرا خشکی و گرما موجب افزایش سرعت تکثیر آنها می‌شود.
• علف‌های هرز مزرعه را از بین ببرید چون معمولا بهترین جا برای مخفی شدن و فصل گذرانی آفات و بیمارگرها هستند.
• از نصب کارت زرد استفاده کنید.
• در حد امکان از پوشیدن لباس‌های زرد در هنگام رفت و آمد در گلخانه، یا انتقال وسایل زرد رنگ به داخل گلخانه خود داری کنید همچنین سعی کنید در زمان گلدهی حتما از درب و پنجره های توری برای گلخانه استفاده کنید.
• سموم توصیه شده را در زمان غروب یا صبح با رعایت این اصل که رطوبت محیط تنظیم باشد، استفاده کنید.

مشاوره گیاهپزشکی برای ازبین بردن آفت مگس سفید

برای از بین بردن آفت مگس سفید کشاورزان و باغداران عزیز نیاز به مشاوره های تخصصی گیاهپزشکی دارند. در این مشاوره ها متخصص گیاهپزشک پس از بررسی و تشخیص آفات روش ها و سموم مؤثر برای کنترل و مبارزه با آفات را معرفی می کنند. از آنجایی که بررسی دقیق علت هجوم این افت در گلخانه و روش مبارزه با آن بدون کمک کارشناسان متخصص تا حدودی به سختی انجام میشود لذا مجتمع تخصصی کشاورزی نارنج اسپادانا با امکان ایجاد دسترسی راحت برای مشاوره برای شما کشاورزان عزیز گام مهمی در این زمینه برداشته است. شما باغداران، گلخانه داران  و کشاورزان عزیز میتوانید با شماره های ۰۹۱۳۳۳۷۵۲۷۳۴ و ۰۹۱۱۱۲۹۸۹۷۹ جهت مشاوره تماس بگیرید.