اهمیت EC (ای سی ) خاک در جذب مواد غذایی

هدایت الکتریکی (EC) (ای سی ) خاک شاخصی است که میزان دسترسی به مواد غذایی خاک را نشان می دهد. هدایت الکتریکی (Electrical Conductivity) خاک کشاورزی به اندازه­ گیری توانایی خاک برای هدایت جریان الکتریکی در محلول خاک اشاره دارد.

گیاهان تنها زمانی قادر به جذب مواد مغذی هستند که مواد به شکل یونی باشند. هنگامی‌که مواد مغذی در آب حل می‌شوند، به یون تقسیم می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، نیترات پتاسیم به یک یون پتاسیم و یک یون نیترات تقسیم می‌شود. هر یون حامل بار الکتریکی است که پتانسیل حرکت الکتریسیته را در یک محلول ایجاد می‌کند. هر چه محلول حاوی یون‌های بیشتری باشد، رسانای بهتری برای الکتریسیته است. از سوی دیگر، آب خالص چون حاوی یون نیست رسانای ضعیف الکتریسیته است.

EC  (ای سی ) خاک بر حسب میلی‌زیمنس بر سانتی‌متر اندازه‌گیری می‌شود، اما برخلاف pH، یک واحد جهانی برای اندازه‌گیری رسانایی الکتریکی وجود ندارد. درواقع، حداقل چهار واحد رایج در حال استفاده برای EC وجود دارد، بنابراین همیشه مهم است که از واحدی که رسانش سنج شما – و تأمین‌کننده مواد مغذی شما – استفاده می‌کند، آگاه باشید.

چهار واحد رایج رسانایی الکتریکی

• EC (رسانایی الکتریکی) (mS/cm = 1 EC 1)
• PPM (قسمت در میلیون) [EC x 700]
• TDS (کل مواد جامد محلول) یا DS (نمک‌های محلول) یا MS (نمک‌های اندازه‌گیری شده)؛ در غیر این صورت PPM 500 [EC x 500] شناخته می‌شود
• CF (ضریب هدایت) [EC x 10]

مهم است که توجه داشته باشید که اندازه‌گیری هدایت الکتریکی شما فقط مقدار کل مواد مغذی موجود برای گیاهان را به شما نشان می‌دهد و تجزیه هر ماده مغذی موجود را نشان نمی‌دهد.

EC (ای سی ) ایده آل خاک برای رشد بهتر گیاه بسته به محصول و شرایط محیطی متفاوت است. با این حال، به طور کلی، EC کم تا متوسط، ایده آل در نظر گرفته می­شود. بیشتر گیاهان زراعی در خاک هایی با مقادیر EC از ۵۰۰ تا ۳۰۰۰ میکرو زیمنس بر سانتی متر رشد می­کنند. سطوح بسیار پایین EC نشان دهنده کمبود عناصر غذایی است، همچنین سطوح بالای EC می تواند بر رشد و عملکرد محصول تأثیر منفی بگذارد.

نقش EC (ای سی ) خاک در جذب مواد مغذی

در ابتدایی‌ترین سطح، باید مواد مغذی در دسترس داشته باشید تا گیاهانتان بتوانند آن‌ها را جذب کنند. اندازه‌گیری EC به شما ایده‌ای از مقدار کلی محتوای یونی – یا مواد مغذی – موجود را به شما می‌دهد.

ممکن است این وسوسه وجود داشته باشد که گیاهان خود را تا حد امکان تغذیه کنید تا همیشه مواد مغذی در دسترس داشته باشند، اما این می‌تواند نتایج فاجعه باری داشته باشد. در عوض، گیاهان دارای محدوده EC ترجیحی هستند که در آن می‌توانند به سلامت مطلوب دست یابند.

اثر EC خاک بر

حاصلخیزی و رشد گیاه

• در دسترس بودن مواد مغذی: سطوح بالای EC منجر به افزایش شوری خاک می­شود که می­تواند در جذب مواد مغذی ضروری توسط ریشه گیاه اختلال ایجاد کرده و منجر به عدم تعادل و کمبود مواد مغذی شده و رشد محصول را محدود کند.
• ساختار خاک: شوری اگر همراه با سدیم بالا باشد، می­تواند باعث چسبیدن ذرات خاک به یکدیگر و منجر به فشرده شدن خاک و کاهش نفوذ آب شود. این امر بر نفوذ ریشه تأثیر می­گذارد و دسترسی گیاه به آب و مواد مغذی را محدود می­کند.
• فشار اسمزی: سطوح بالای EC باعث ایجاد عدم تعادل اسمزی بین محلول خاک و ریشه گیاه شده و باعث خروج آب از گیاه می­شود. این امر منجر به تنش آبی و کاهش بهره وری محصول می شود.

اقدامات لازم برای حفظ EC (ای سی ) ایده آل خاک

• آزمایش منظم خاک: برای نظارت بر تغییرات EC در طول زمان و تشخیص هرگونه تغییرات قابل توجه از محدوده مورد نظر باید میزان شوری خاک، به طور مستمر حداقل هر ۶ ماه یک بار بررسی شود.
• اجرای مدیریت صحیح آبیاری: برای به حداقل رساندن تجمع نمک و شستشوی نمک های اضافی از ناحیه ریشه باید از سیستم آبیاری مناسب استفاده شود. روش‌های آبیاری مورد استفاده در ایران به جای اینکه با هدف تامین آب در پروفیل خاک برای توسعه ریشه باشد، بیشتر به ‌منظور تأمین آب گیاه استفاده می­شوند. در روش های مرسوم فقط اطراف گیاه آبیاری می­شود و آبیاری بین گیاهان ردیف کاشت صورت نمی­گیرد. آب آبیاری با کیفیت پایین‌ و شوری زیاد، نمک ها را به لبه‌های بیرونی منطقه خاک مرطوب منتقل کرده و مانعی شیمیایی برای ریشه‌ها ایجاد می‌کند. در این شرایط اگر EC خاک به خوبی کنترل نشود، ریشه ها نمی­توانند رشد خوبی داشته باشند. علاوه بر این مقدار آب آبیاری باید بر اساس مقدار ماکزیمم تبخیر و تعرق محاسبه شود.
• مدیریت متعادل عناصر غذایی: برای اطمینان از تعادل مناسب مواد مغذی و به حداقل رساندن خطر تجمع نمک، کوددهی باید بر اساس آزمایشات خاک، گیاه و آب آبیاری انجام شود.
• بهبود مدیریت زهکشی خاک: برای جلوگیری از غرقابی و کاهش پتانسیل تجمع نمک به ویژه در خاک­های با بافت سنگین حتما باید از سیستم زهکشی مناسب و موثر استفاده شود. گیاهان زراعی باید به صورت تناوبی کاشته شوند و کاشت گیاهان پوششی مقاوم به شوری حتما در دستور کار قرار گیرد. این گیاهان مقاوم به کاهش سطح شوری خاک کمک می­کنند.
• افزودن مواد آلی: کاربرد مواد آلی در خاک مانند کمپوست یا بقایای محصولات کشاورزی، برای بهبود ساختار خاک، ظرفیت نگهداری آب و در دسترس بودن مواد مغذی به ویژه در خاک های تحت تاثیر نمک ضروری می­باشد.

عمدتا شوری زیاد در خاک به دلیل عدم بررسی و امکان سنجی منظقه برای محصولات کشاورزی و عدم انجام آزمایشات خاک و آب آبیاری صورت می­گیرد. از دلایل دیگر شوری در خاک، استفاده بی رویه و غیر اصولی کودهای شیمیایی می­باشد. قبل از کاربرد هر گونه مواد کودی (اعم از آلی و معدنی) نیاز است خاک حتما مورد آنالیز و تجزیه شیمیایی قرار گیرد. همچنین به صورت دوره­ای ضروری است که میزان شوری آب آبیاری و خاک تحت کشت مورد بررسی قرار گیرد.

اثرات EC نادرست

همان‌طور که در نمودار بالا مشاهده می‌شود، محصولات گیاهی خاص دارای محدوده EC ترجیحی هستند که در آن رشد می‌کنند. اگر گیاهان شما برای مدتی تحت EC قرار بگیرند که خارج از این محدوده باشد، سلامت گیاهان به خطر می‌افتد.

هنگامی‌که به‌طور خاص از مواد مغذی صحبت می‌شود، گیاهان ممکن است دچار کمبود یا سمیت شوند. همان‌طور که در مقاله کمبودهای رایج مواد مغذی و نحوه رفع آن‌ها گفتیم، به‌احتمال‌زیاد گیاهان شما ممکن است هم‌زمان از تعدادی کمبود/سمیت رنج ببرند. به دلیل شباهت علائم، شناسایی یک کمبود یا سمیت خاص می‌تواند دشوار باشد.

اگر EC شما خیلی پایین باشد، گیاهان شما نمی‌توانند غذای کافی دریافت کنند که می‌تواند منجر به علائم زیر شود:

• تغییر رنگ برگ‌ها (برگ‌ها زرد یا قهوه‌ای می‌شوند)
• سوراخ‌هایی در برگ‌ها یا نقاط قهوه‌ای نکروز
• کاهش رشد ریشه‌ها و کاهش رشد گیاه
• تفاوت در عملکرد محصول
• برگ‌های رشد نکرده، پیچ‌خورده یا بدشکل

از طرف دیگر، اگر EC شما خیلی بالا باشد، این می‌تواند باعث تعدادی از مسائل مانند سوختگی ناشی از بیش‌بود مواد مغذی یا نمک و همچنین سمیت شود. همچنین در EC بسیار بالا ممکن است گیاهان شما نتوانند آب کافی برای تأمین نیازهای اولیه خود دریافت کنند و گیاهان شما شروع به پژمرده شدن و مردن کنند.

در اینجا علائمی وجود دارد که ممکن است در صورت بالا بودن EC شروع به مشاهده کنید:

در مواقع سمیت مواد مغذی، می‌توانید تغییر رنگ برگ‌ها (معمولاً به شکل کلروز بین رگبرگی) و همچنین ریشه‌های ضخیم یا نکروزه، لکه‌های قهوه‌ای نکروز در برگ‌ها یا تغییر در اندازه و مقدار برگ روی گیاهان را مشاهده کنید.

در مورد سوختگی با مواد مغذی ممکن است برگ‌ها نوک خمیده و همچنین لبه‌های سوخته‌ای پیدا کنند و در نهایت پیچیدگی یا پیچ‌خوردگی در زیر آن‌ها به وجود ‌آید.

اگر گیاهان شما به دلیل سطوح بالای مواد مغذی نتوانند آب کافی دریافت کنند، برگ‌ها و ساقه‌ها ممکن است شروع به پژمرده شدن و ریزش کنند و برگ‌هایی که زمانی براق بودند ظاهری کدر به خود بگیرند. رشد گیاه نیز کند خواهد شد.

به‌جای تلاش برای درمان علائم EC نادرست، مطمئن شوید که EC خود را (بدون توجه به محیط رشد) به‌طور منظم آزمایش می‌کنید. این تضمین می‌کند که هرگونه مشکلی می‌تواند به‌سرعت شناسایی و برطرف شود.

نحوه کاهش EC

اگر EC اندازه‌گیری شده خیلی بالا باشد، می‌توانید برای رفع آن کارهای زیر را انجام دهید.

در هیدروپونیک، می‌توانید به سادگی آب بیشتری (با pH متعادل) به مخزن خود اضافه کنید. این به‌طور مؤثر غلظت نمک‌ها را رقیق می‌کند که EC شما را کاهش می‌دهد. اگر سطح EC بسیار بالا دارید و گیاهان شما علائم جدیدی از سلامت ضعیف را نشان می‌دهند، ممکن است ارزش آن را داشته باشد که سیستم خود را به‌طور کامل شستشو دهید، ریشه‌ها را بشویید و در ابتدا با یک محلول مغذی با قدرت پایین‌ پر کنید. همچنین برای رفع مشکل می‌توانید از یک متخصص مشورت بگیرید.

در خاک نیز رقیق کردن، کلید کاهش EC است. به سادگی آب با pH متعادل را اضافه کنید. در صورت کشت در گلدان یا ظروف، گیاه را تا زمانی که خاک اشباع شود آبیاری کنید و سپس اجازه دهید تا زهکشی شود. سپس مجدداً EC را اندازه‌گیری کنید. این روند را تکرار کنید؛ سپس EC رواناب را با EC منطقه ریشه مقایسه کنید.

وقتی مطمئن هستید که نمک‌های کافی را دفع کرده‌اید، می‌توانید گیاهان خود را مجدداً با مواد مغذی مناسب یا یک تغذیه سبک‌تر (بسته به اینکه EC چقدر بالا بوده و گیاهان شما چه مدت تحت تأثیر آن بوده‌اند) تغذیه کنید. در صورت عدم اطمینان از کاهش مناسب EC برای گیاهتان می‌توانید با یک متخصص تماس بگیرید.

نحوه افزایش EC(ای سی ) خاک

افزایش EC بسیار ساده‌تر است. هم در هیدروپونیک و هم در خاک، این موضوع صرفاً به اضافه کردن محلول مغذی بیشتر، کود یا افزودنی انتخابی شما مربوط می‌شود. بعد از اضافه کردن هر دوز، EC را اندازه‌گیری کنید تا مطمئن شوید از هدف خود تجاوز نکرده‌اید و در نهایت به هدف خود رسیده‌اید.

آزمایشگاه نانج اسپادانا مجهز به تمامی دستگاهها و فناوری های روز دنیا آماده ارائه کلیه خدمات و آزمایشات آب و خاک به شما کشاورزان عزیز است. 

مشاوره با کارشناسان کشاورزی نارنج اسپادانا

کشاورزان عزیز که در مورد میزان مناسب ای سی خاک خود اطلاعات بیشتری می خواهند  و برای   خرید سموم خود نیاز به مشاوره دارند، می توانید بصورت تلفنی از مشاوران داروخانه کشاورزی نارنج اسپادانا تماس بگیرید. مشاوران نارنج اسپادانا تا رسیدن به نتیجه مطلوب در کنار شما هستند. برای مشاوره با کاشناسان نارنج اسپادانا می توانید با شماره های تماس زیر، البته به غیر از روزهای تعطیل) تماس بگیرید و مشکلات خود در زمینه کشاورزی و باغداری را مطرح کنید.

۰۹۱۱۱۲۹۸۹۷۹

۰۹۱۳۳۷۵۲۷۳۴