بیماری های توت فرنگی و علائم آنها

شناخت کامل بیماری های توت فرنگی از ضروریات کشاورزانی است که در زمینه کشت و پرورش توت فرنگی فعالیت می کنند. دانستن بیماری های توت فرنگی به آنها کمک می کند تا اقدامات پیشگیرانه و درمانی مناسبی را در زمان درست به اجرا درآورند. طبیعتا پیشگیری و درمان بیماری های توت فرنگی به افزایش کمیت و کیفیت توت فرنگی ها کمک بسیاری می کند. بنابراین بخاطر اهمیت این موضوع این مقاله از سایت نارنج اسپادانا به شناخت بیماری های توت فرنگی تخصیص داده شده است.

توت فرنگی چیست؟

توت فرنگی امروزی با اهلی‌کردن توت‌فرنگی‌های وحشی برای تولید محصول به‌دست‌آمده‌است. در طول قرن‌ها، کشاورزان گونه‌های مختلفی از جنس Fragaria را برای تولید توت‌فرنگی پرورش داده‌اند. جنس Fragaria متعلق به خانوادۀ Rosaceae است و بیش از ۲۸ گونه دارد که هریک از این گونه‌ها خود چندین زیرگونه را شامل‌می‌شود.

توت فرنگی گیاهی علفی، دائمی که به طور متوسط ۳ تا ۵ سال عمر می­ کند و جزء گیاهان نهاندانه دولپه ای از تیره گل سرخیان و بومی جنگل های اروپاست که گونه وحشی آن دارای گل و برگ های کوچک است که تا حدود ۳۰۰ سال قبل، به شکل امروزی وجود نداشت. در قرن چهاردهم در فرانسه، توت فرنگی های وحشی از جنگل به زمین زراعتی منتقل شد و از آن به عنوان یک گیاه اهلی استفاده گردید ویکی از بهترین میوه های مناطق معتدله به شمار می رود.

کشت این گیاه در قاره‌های مختلف و در بیش از ۵۰ کشور جهان باعث شده اعمال فشارهای محیطی در هر منطقه منجر به تولید ارقام جدید شود. از جمله عوامل محیطی مؤثر بر خصوصیات گیاهان و ظهور ارقام مختلف می­‌توان به نور، دما، رطوبت، ترکیب بستر، سهولت به‌دست‌آوردن مواد غذایی و وجود عوامل بیماری‌زا اشاره‌کرد.

ارقام توت فرنگی چیست؟

توت فرنگی از لحاظ تشکیل گل به دو گروه بهاره(روزکوتاه) و همیشه بارده (روز خنثی)تقسیم می شود. ارقام توت فرنگی شامل :کردستان –الیزا-پاروس-سیلوا-کاماروزا- گاویتا. از ارقامی که کشت و پرورش آنها در ایران رواج یافته است می­توان گاویتا را نام برد که  دارای میوه درشت و سفت بوده و طعم خوبی دارد. رقم سیلوا از ارقام همیشه بارده می باشد که در سراسر فصل رشد محصول تولید می_­کند.

زمان کاشت توت فرنگی

برای کاشت توت فرنگی در محل دیگر، از اواخر پاییز که گیاه نیمه خواب است تا اوایل بهار قبل از بیدار شدن گیاه از خواب زمان مناسبی است. بنابراین توت فرنگی در بهار و پاییز کشت می شود. در صورتی کاشت پاییزه محصول تابستان سال آینده به دست می آید و اگر گیاه در بهار و قبل از بیدار شدن از خواب زمستانه کاشته شود، گل هایی چند هفته بعد از کاشت روی بوته ظاهر می شود که بهتر است برای قوی تر شدن گیاه آن ها چیده شوند.

این بوته ها در بهار سال بعد گل می دهند و در تابستان می توان از محصول آنها برداشت نمود. جوانه های گل در فصل پاییز و کوتاه شدن طول روز به وجود می آیند ولی به علت سرمای زمستانه، گل ها تا فصل بهار ظاهر نمی شود.

توت فرنگی به ۶ الی ۱۰ ساعت در روز به نور مستقیم خورشید نیاز دارد، بنابراین برای انتخاب محل مناسب دقت کنید.

توت فرنگی انواع مختلف خاک را تحمل می کند، اما مانند بسیاری از گیاهان به تهویه و زهکشی مناسب خاک احتیاج دارد. اگر خاک رس دارید با حدود ۱۰ سانتی متر کمپوست مخلوط کنید تا زهکشی بهتر شود. اگر خاک شما ماسه ای است، برای از بین بردن علف های هرز محتمل، در یک لایه ۳ سانتی متری کمپوست غنی یا کود پوسیده مخلوط کنید.

pH خاک توت فرنگی باید بین ۵/۵ تا ۷ باشد. گیاه توت فرنگی نسبت به شوری حساس است همچنین گل ‌های توت ‌فرنگی نسبت به سرما به شدت حساس هستند در فصل سرما نگهداری های لازم جهت کنترل سرمازدگی باید انجام شود ولی عطر و طعم قسمت خوراکی گیاه با انجماد از بین نمی‌رود.

محل کاشت باید زهکشی خوبی داشته باشد. مهد کشت های برجسته گزینه خوبی برای گیاهان توت فرنگی است.

برای اصلاح بهتر خاک در محلی که اخیرا گوجه فرنگی، فلفل یا بادمجان کشت شده باشد، کاشت نکنید.

برای کاهش نیاز به آب و حمله علف های هرز و همچنین عدم برخورد میوه ها به خاک بهتر است روی خاک مالچ ریخته شود.

پاتوژن های توت فرنگی

میوۀ توت فرنگی تحت تأثیر تعداد زیادی از قارچ‌ها مانند B. cinerea، Phytophthora cactorum و Colletotrichum قرارمی­گیرد. این پاتوژن‌­ها بیشترین نقش را در بیماری میوۀ توت فرنگی در سراسر جهان دارند و باعث بیشترین تلفات در محصول نهایی توت فرنگی می­‌شوند. همچنین بیشترین میزان مصرف قارچ‌کش­‌ها برای محافظت از میوۀ توت فرنگی مربوط به این عوامل است.

Botrytis cinerea

B. cinerea یک پاتوژن قارچی است که باعث ایجاد کپک خاکستری در بیش از ۲۰۰ گونه محصول زراعی در سراسر جهان می‌­شود و میزبان اختصاصی ندارد. این پاتوژن عامل بیماری موسوم به پوسیدگی میوۀ Botrytis در توت‌فرنگی است که باعث ایجاد خسارت­‌های شدیدی در مزرعه (ازبین‌رفتن ۸۰ تا ۹۰ درصد گل و میوۀ توت‌فرنگی) در دوره­‌هایی که هوا بارانی و ابری است، می‌شود. قبل یا هنگام برداشت و ذخیره‌سازی گیاه این قارچ به اندام‌های مختلفی مانند شاخه، برگ، گل و میوه حمله‌می‌کند و شدیداً به بافت بالغ و پیر آسیب می‌­رساند. این قارچ معمولاً در مرحلۀ گل‌دهی به این بافت‌ها دسترسی پیدامی‌کند. درواقع گل‌ها معمولاً در هنگام شکوفه‌دهی آلوده‌می‌شوند سپس عامل بیماری‌زا در مراحل اولیۀ رشد وارد میوه‌های جوان می‌شود.

به‌طور کلی، میوۀ توت‌فرنگی اگر با زمین یا توت‌فرنگی‌های آلوده و یا برگ­‌های مرده در شاخه و برگ­‌های انبوه برخورد داشته‌باشد، معمولاً تحت تأثیر این عامل بیماری­زا قرارمی‌گیرد.

Colletotrichum spp

Colletotrichum spp طیف وسیعی از قارچ­‌های مهم و آسیب‌رسان به محصولات کشاورزی قبل و بعد از برداشت را در سراسر جهان دربرمی‌گیرد. وجود سه گونۀ Colletotrichum acutatum, C. fragariae و C. gloeosporioides از جنس Colletotrichum spp بر روی توت‌فرنگی گزارش شده‌است. این عوامل می‌توانند تمام قسمت‌های گیاه توت‌فرنگی را در مراحل مختلف تولید نشا، تولید در مزارع و یا در هنگام برداشت و ذخیره‌سازی آلوده‌کنند.

دو گونۀ C. fragariae و C. gloeosporioides عوامل اصلی پوسیدگی تاج هستند درحالی‌که Colletotrichum acutatum به‌عنوان عامل اصلی ایجادکنندۀ پوسیدگی میوه و لکۀ سیاه شناخته‌می‌شود.

توزیع جهانی این سه گونه متفاوت است. به‌عنوان مثال در ایالات متحدۀآمریکا C. gloeosporioides و C. fragariae به‌طور عمده در منطقۀ جنوب‌‌شرقی (فلوریدا) یافت می‌شوند درحالی‌که Colletotrichum acutatum گونۀ غالب در جنوب‌غربی (کالیفرنیا) است. در اروپا، آنتراکنوز بیشتر توسط Colletotrichum acutatum ایجادمی‌شود. علائم آنتراکنوز توت‌فرنگی مشابه یکدیگر است و بیشتر در رانرها، گل‌ها و میوه‌ها مشاهده‌می‌شود.

کنترل آنتراکنوز می‌تواند بسیار دشوار باشد زیرا قارچ‌کش‌های معدودی بر روی آنتراکنوز توت‌فرنگی مؤثر هستند. هنگامی‌که پوسیدگی میوه در یک رقم مستعد به‌صورت اپیدمی درمی‌آید، کنترل آن تقریباً غیرممکن می‌شود. البته با تلاش‌های زیادی که برای ایجاد مقاومت ژنتیکی در برابر آنتراکنوز در حال‌انجام است و همچنین ذخایر متنوع ژنتیکی موجود امید زیادی به‌ بهبود وضعیت و افزایش مقاومت به آنتراکنوز در ارقام جدید وجود دارد.

Fusarium oxysporium

در جدول قبلی دو گونۀ Fusarium sambucinum و Fusarium oxysporium از جنس Fusarium آورده‌شده‌اند که می­‌توانند آسیب قابل‌توجهی به توت‌فرنگی واردنمایند. Fusarium oxysporium عامل اصلی بیماری به‌نام پژمردگی فوزاریومی است درحالی‌که Fusarium sambucinum  عامل لکۀ میوه و ریشه و پوسیدگی میوه در انبار است. ازآنجاکه خسارت اقتصادی پژمردگی فوزاریومی در کشت توت‌فرنگی بسیار بیشتر است مطالعات بیشتری دربارۀ نحوۀ عمل و روش‌های کنترل آن انجام‌شده‌است.

Ascomycete Fusarium oxysporium عامل ایجاد بیماری در بسیاری از گونه‌های زراعی مهم بوده، پس از تکثیر می‌­تواند برای مدت طولانی زنده بماند و ممکن است به‌عنوان مادۀ اولیۀ تلقیح باعث آلودگی میزبان­‌های مستعد شود. این قارچ از طریق ریشه وارد گیاه توت‌فرنگی می‌­شود و پس از توسعۀ فراوان باعث ایجاد غددی در ریشۀ گیاه می‌­شود که انتقال آب را به نقاط مختلف گیاه مختل‌می‌کنند. نتیجۀ این امر ایجاد علائمی همچون تغییر رنگ تاج (قهوه‌ای مایل به قرمز)، خشک‌شدن و پیری زودرس برگ‌ها بر روی گیاه است که به‌دنبال آن کل گیاه پژمرده می‌شود. علاوه‌براین، تکثیر از طریق رانر می‌­تواند باعث انتقال آلودگی شود.

برای مدیریت پژمردگی فوزاریومی در گیاهان توت‌فرنگی معمولاً از روش ضدعفونی خاک استفاده‌می‌شود اما مقرون‌به‌صرفه‌ترین و پایدارترین روش استفاده از ارقام مقاوم است.

Phytophthora spp

جنس oomycete Phytophthora شامل بیش از ۸۰ گونه و دربرگیرندۀ گروهی از پاتوژن­‌های مهم گیاهی است که می‌توانند خسارات اقتصادی چشم‌گیری به محصولات غذایی و زینتی واردکنند.

از این تعداد حداقل هشت گونه به ریشه، تاج، استولون و میوۀ گیاه توت‌فرنگی حمله‌می‌کنند که عبارت‌اند از:

Phytophthora bisheria, Phytophthora cactorum, Phytophthora citricola, Phytophthora citrophthora, Phytophthora cryptogea, Phytophthora fragariae, Phytophthora megasperma, Phytophthora nicotianae

گونه‌های Phytophthora cactorum و Phytophthora fragariae var. fragariae مهم‌ترین این پاتوژن‌ها هستند و تقریباً در تمام کشورهایی که توت‌فرنگی در آن‌ها کشت می‌شود، حضوردارند و خسارت اقتصادی زیادی به محصولات وارد می‌کنند. همچنین گزارش شده‌است که Phytophthora cactorum عامل اصلی بیش از ۲۰۰ بیماری در بیش از ۶۰ خانوادۀ مختلف گیاهی است. به‌طور کلی می­‌توان گفت Phytophthora cactorum دامنۀ میزبانی گسترده‌ای دارد.

معمولاً به‌دلیل رهاشدن اسپورها و یا کلامیدوسپورهای مقاوم قارچی در خاک کنترل بیماری‌های ناشی از Phytophthora بسیار دشوار است.

به‌طور سنتی برای کنترل و مبارزه با Phytophthora spp قبل از کاشت از سموم تدخینی یا قارچ‌کش‌ها و یا مخلوطی از این دو استفاده‌می‌شود. باید توجه داشت که استفاده از قارچ‌کش‌ها ممکن است منجر به ایجاد مقاومت شود. برای مبارزه با پوسیدگی ریشه و پوسیدگی طوقه بهترین و مطمئن‌ترین روشی که تابه‌حال مورد استفاده قرارگرفته‌است، کشت ارقام مقاوم است.  در حال حاضر ارقام مقاوم بسیاری در آمریکای شمالی و اروپا وجود دارند.

جنس‌های دیگر عوامل بیماری‌زای قارچی که در جدول بالا آورده‌شده‌اند نیز می‌توانند به میوه، طوقه و ریشه‌های توت‌فرنگی آسیب برسانند اما احتمال شیوع این عوامل در مزرعه بسیار کمتر است. به‌همین‌دلیل از نظر اقتصادی در کشت توت‌فرنگی از اهمیت پایین‌تری برخوردارند.

تاکنون بیش از ۵۰ جنس از پاتوژن‌های قارچی شناخته‌شده‌اند که باعث بیماری در توت فرنگی (Fragaria-ananassa) می‌شوند. توت فرنگی یکی از مهم‌ترین محصولات زراعی از نظر تولید میوه در جهان است که به‌دلیل شرایط خاص نگهداری به‌طور دائم در معرض خطر ابتلا به بیماری­‌های قارچی قراردارد. این عوامل می­‌توانند ضررهای اقتصادی بسیاری به تولیدکنندگان و کشورهای تولیدکننده تحمیل‌کنند. در سال‌های اخیر، بسیاری از مطالعات بر توسعۀ روش‌های جدید مولکولی متمرکز شده‌اند که در نتیجۀ آن درک ما از پاتوژن‌های قارچی بسیار افزایش یافته، استراتژی‌های موجود برای کنترل بیماری‌ها بهبود یافته‌است.

مشاوره تخصصی کشاورزی با کارشناسان نارنج اسپادانا

کشاورزان عزیز که در مورد بیماری های توت فرنگی اطلاعات بیشتری می خواهند  و برای   خرید سموم خود نیاز به مشاوره دارند، می توانید بصورت تلفنی از مشاوران داروخانه کشاورزی نارنج اسپادانا تماس بگیرید. مشاوران نارنج اسپادانا تا رسیدن به نتیجه مطلوب در کنار شما هستند. برای مشاوره با کاشناسان نارنج اسپادانا می توانید با شماره های تماس زیر، البته به غیر از روزهای تعطیل) تماس بگیرید و مشکلات خود در زمینه کشاورزی و باغداری را مطرح کنید.

• ۰۹۱۱۱۲۹۸۹۷۹
• ۰۹۱۳۳۷۵۲۷۳۴